Rozwiązanie i ponowne nawiązanie umowy o pracę z prezesem lub członkiem zarządu spółki z o.o. a ciągłość kadencji  w zarządzie

Przedmiotowe zagadnienie pojawia się wielokrotnie w codziennym funkcjonowaniu spółek z o.o., w tym spółek komunalnych, w których urzędują wieloletni i wielokadencyjni członkowie zarządu, którzy w trakcie trwania danej kadencji nabywają uprawnienia emerytalne i ze względów praktycznych zamierzają rozwiązać stosunek pracy – w celu uzyskania prawa do emerytury – a następnie ponownie go nawiązać (zawieszając prawo emerytalne) aby dokończyć piastowanie funkcji w ramach bieżącej kadencji zarządu. Poniżej przedstawiamy kilka uwag praktycznych pozwalających na przeprowadzenie procedury – rozwiązania i nawiązania stosunku pracy z członkiem zarządu – bez konieczności przerywania kadencji członka zarządu sp. z o.o.

Przepisy regulujące status prawny Prezesa lub Członka Zarządu spółki z o.o. mają dwojaki charakter. Po pierwsze są to przepisy korporacyjne, zarówno powszechnie obowiązujące (Kodeks spółek handlowych, ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej), jak i przepisy wewnętrzne (umowa spółki., uchwała Rady Nadzorczej o powołaniu na funkcję Prezesa Zarządu), po drugie są to przepisy prawa pracy obowiązujące powszechnie (Kodeks pracy) i wewnętrznie (umowa o pracę). Relacja między tymi regulacjami na poziomie prawa powszechnie obowiązującego jest rozłączna tzn. przepisy korporacyjne mówiące o kadencyjności członka zarządu i przepisy prawa pracy stanowią dwa odrębne reżimy prawne a jednostkowe akty podejmowane na ich podstawie są od siebie formalnie niezależne. W praktyce oznacza to, że powołanie na funkcję członka zarządu i sprawowanie tej funkcji stanowi odrębną instytucję prawną od instytucji umowy o pracę zawartej przez członka zarządu ze spółką i przejawia się w kreowaniu dwóch w/w stosunków prawnych na podstawie odrębnych aktów (czynności prawnych) spółki tj. uchwały o powołaniu członka zarządu oraz zawarciu przez właściwy organ spółki umowy o pracę z członkiem zarządu. Analogiczne stanowisko należy zająć w przypadku ustania stosunku korporacyjnego (kadencji) i stosunku pracy członka zarządu – otóż nie są one ze sobą immanentnie skorelowane pod względem prawnym i każdy z tych stosunków rozwiązuje się  osobno np. poprzez upływ kadencji i jednoczesny upływ czasu na jaki umowa o pracę została zawarta albo w drodze uchwały o odwołaniu członka zarządu  i przy jednoczesnym (ale niezależnym) wypowiedzeniu umowy o pracę (taki pogląd wynika m.in. z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2000 r., I PKN 479/99, Lex nr 41192 oraz wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., I PK 88/13, Lex nr 1430666). Dopiero na poziomie aktów prawnych wewnętrznych spółki można mówić o możliwości powiązania statusu korporacyjnego – członka zarządu i pracowniczego – pracownika zatrudnionego w zarządzie spółki. Zatem w zależności od tego jakie relacje między funkcją (kadencją) w zarządzie spółki a stosunkiem pracy stwarzają akty wewnętrzne spółki takie są w danej spółce zależności lub ich brak między statusem członka zarządu a statusem pracownika.

Standardowe przepisy wewnętrzne w spółkach z o.o. przewidują następujące zasady regulujące status członka zarządu:

1. Członków Zarządu powołuje Rada Nadzorcza,
2. Umowę o pracę z Członkiem Zarządu zawiera w imieniu spółki Rada Nadzorca,
3. Członków Zarządu powołuje się na okres wspólnej letniej kadencji,
4. Utrata funkcji Członka Zarządu przed końcem kadencji może nastąpić wyłącznie w wyniku odwołania uchwałą RN,
5. Umowa o pracę z Prezesem lub Członkiem Zarządu przewiduje jej rozwiązanie w przypadku odwołania pracownika z funkcji w Zarządzie spółki.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że standardowe przepisy wewnętrzne obowiązujące w spółkach z o.o. oraz standardowe umowy o pracę z Prezesem lub członkiem Zarządu nie ustanawiają swoistych (innych niż wynikające z przepisów powszechnie obowiązujących) powiązań prawnych między statusem Prezesa lub Członka Zarządu a umową o pracę z nim zawartą. Oznacza to, że brak jest automatyzmu prawnego między powstawaniem i ustawaniem obu tych stosunków prawnych, co przejawia się w tym, że Prezes lub Członek jest najpierw powoływany na swoją funkcję a następnie odrębnym aktem prawnym zawierana jest z nim umowa o pracę oraz, że niezależnie od odwołania z funkcji w Zarządzie (lub końca kadencji) umowa o pracę z nim musi zostać odrębnym aktem rozwiązana (chyba że wygaśnie samoistnie na skutek upływu czasu, jednak jest to również niezależne od kadencji a Zarządzie).W związku z czym jest dopuszczalne rozwiązanie i ponowne zawarcie umowy o pracę z Prezesem lub Członkiem Zarządu w ramach jednej i tej samej kadencji bez konieczności odwoływania i ponownego powoływania na tę funkcję odrębnymi aktami prawnymi organów spółki.

Autor:  r.pr. Marcin Hemerling